Գինարբունքներից մեկի ժամանակ, իսկ օսերը լինելով Կովկասում միակ իրանալեզու ցեղը, խմելու հարցում հայերին չեն զիջում, փորձեցի հասկանալ հայության նկատմամբ այդ ընդգծված հարգանքի արմատները
Մենք ապրում ենք մի տարածաշրջանում, որտեղ պետությունների և ազգերի միջև փոխհարաբերություններում հարգվում է ուժը և նախահարձակությունը, իսկ զիջողականությունը և խաղաղասիրությունը ընկալվում են որպես թույլության նշաններ և գայթակղում են հարևաններին ճնշելու քեզ, հարձակվելու քո վրա կամ վերսկսելու քո դեմ պատերազմը: Տարիներ առաջ էր (մինչև 2008 թվականի օս-վրացական պատերազմը), երբ հերթական անգամ այցելեցի Հարավային Օսիայի մայրաքաղաք Ցխինվալ, որպես վերլուծաբան այնտեղի քաղաքական և հասարակական իստեբլիշմենթի հետ հանդիպելու, այդ անգամ նկատեցի, որ շարքային գործիչներից մինչև այդ ժամանակվա Օսիայի նախագահ էդուրադ Կոկոյտին մի տեսակ ընդգծված հարգանով էին խոսում հայերի հասցեին: Վերջը գինարբունքներից մեկի ժամանակ, իսկ օսերը լինելով Կովկասում միակ իրանալեզու ցեղը, խմելու հարցում հայերին չեն զիջում, փորձեցի հասկանալ հայության նկատմամբ այդ ընդգծված հարգանքի արմատները: Բացատրությունը պարզվեց շատ հստակ ա՝ որոշ ժամանակ առաջ օս ռեժիսյոր Կոստա Կոշտեն այցելել էր Արցախ, շրջել Աղդամի ավերակներով ու հետ վերադառնալուց հետո մի ֆիլմ էր նկարել, որը ուցադրվել էր տեղական հեռուստատեսությամբ: Ֆիլմի հստակ վեռնագիրը հիմա չեմ հիշում, մոտավոր կոչվում էր «Ժողովրդավարություն Աղդամի ձևով» ու իմատն էլ այն էր, որ եթե դիմացինդ չի ընկալում քո պահանջները ու փորձում է ոտնձգություններ կատարել քո դեմ, իրեն կարելի է դաստիրակել միմիայն Աղդամի ավերակների օրը գցելով: Օսերը, որ մինչ վերջին օս-վրացական պատերազմը Հարավային Օսիայում ունեին մի շարք վրացական անկլավներ (Լենինգորի, Թամարաշենի, Ախալշենի և այլն), մշտապես ենթարկվում էին հարձակումների այդ անկլավների տարածքներից և խիստ փոշմանել էին, որ նախորդ պատերազմի ժամանակ չեն մաքրել այդ հակառակորդի հարձակման օջախները: Իրենց բազմաթիվ հորդորները վրացիներին զերծ մնալ այդ տարածները օսական բնակչության վրա հարձակվելուն օգտագործելու համար, համառորեն մերժվում էին վրացական կողմից: Այդ խնդիրը օսերին բավականին տանջում էր և հայության հասցեին էլ հպարտորեն ասում էին՝ «Սա այն ազգն է, որը վառել է 100 հազարանոց քաղաքը» ու շեշտում էին, որ հաջորդ պատերազմի ժամանակ իրենք կառաջնորդվեն «Աղդամի օրինակով»: Մի խոսքով, հաջորդ անգամ երբ այցելեցի Ցխինվալ, դա արդեն 2008 թվականի օս-վրացական պատերազից հետո էր, օսերը հպարտորեն նշում էին, որ այդ անգամ հնարավորությունը բաց չեն թողել ու մարքել են բոլոր վրացական անկլավները: Ու կրկին նշում էին, որ շնորհակալ են հայությանը իրենց համար ուղեցույց հանդիսանլու համար, ու ակնհայտորեն երևում էր, որ հարգանքը հայության նկատմամբ շարունակվում էր...
Արգիշտի Կիվիրյանի ֆեյսբուքյան էջից