Ստի հերքում։ Մաս 2. Hayaliq

Վերջերս դե-ֆակտո իշխող կուսակցության ներկայացուցիչը հայտարարեց․ «Թուրքիան երբեք չի սպառնացել Հայաստանին»։ «Հայկական ալիքը» ճշգրիտ փաստերի համադրման միջոցով հերքեց այս պնդման փաստականությունը։ Սակայն, անհրաժեշտ է արձանագրել, որ իր ազգայնական գաղափարախոսության և ծավալապաշտական նկրտումների համատեքստում Թուրքիան ագրեսիվ հռետորաբանություն է կիրառում ոչ միայն Հայաստանի, այլև իրեն սահմանակից գրեթե բոլոր պետությունների՝ Հունաստանի, Սիրիայի, Իրաքի, Կիպրոսի նկատմամբ։ Ընդ որում, Թուրքիան սպառնում է այս երկրների գոյությանը ոչ միայն խոսույթի մակարդակում, այլև ուղղակի ռազմական ներխուժումների միջոցով։ Ստորև բերված փաստերը միտված են ապացուցելու, որ Թուրքիան ոչ միայն չի ձգտում խաղաղության իր հարևանների հետ, այլև ուղղակի սպառնալիք է նրանց գոյության համար։

• «Հունաստանին զգուշացնում ենք հեռու մնալ պատրանքներից, խոսքերից ու գործողություններից, որոնք կարող են ավարտվել ափսոսանքով, ճիշտ ինչպես մեկ դար առաջ, և խելքը գլուխը հավաքել։ Ուշքի՛ արի»,- հայտարարել է Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը 2022թ․-ի հունիսի 9-ին։
• «Է՛յ, Հունաստան, վերհիշի՛ր պատմությունը, եթե ավելի հեռուն գնաս, թանկ կվճարես։ Հունաստանին մենք մեկ ասելիք ունենք՝ մի՛ մոռացիր Իզմիրը։ Ձեր՝ կղզիները օկուպացնելը մեզ չի կաշկանդի․ երբ ժամանակը գա, մենք կանենք, ինչ-որ պետք է։ Այսինքն, ասում ենք, որ մի գիշեր հանկարծակի կարող ենք գալ»,- ասել է Էրդողանը 2022թ․-ի սեպտեմբերի 3-ին։

«Bir gece ansızın gelebiliriz» («Մի գիշեր հանկարծակի կարող ենք գալ») արտահայտությունը՝ որպես սպառնալիք, սկսել է կիրառվել 1974թ․ Թուրքիայի՝ Կիպրոս ներխուժման ենթատեքստում։ Հետագայում այն թուրք ազգայնականների համար դարձավ կարգախոս՝ արդեն մայրցամաքային Թուրքիայի տարածքում տարբեր փոքրամասնություններին թիրախավորելու կոնտեքստում։
Ինչ վերաբերում է «Իզմիրը չմոռանալու» կոչին, ապա Էրդողանի «հիշեցումը» վերաբերում է 1919-22 թթ․ թուրք-հունական պատերազմի վերջին ողբերգական արարը դարձած հունական Իզմիր քաղաքի գրավմանը, հրկիզմանը և բնակչության անխնա կոտորածին ու ողջակիզմանը։

• «Եթե փորձեք ռազմականացնել կղզիները, մենք ձեռքերը կապած դիտելու՞ ենք։ Նայի՛ր Միցոտակիս։ Սա լավ իմացի՛ր։ Եթե փորձես մի սխալ բան անել, խենթ թուրքերը գործի կանցնեն։ Սակայն եթե խելամիտ լինես, մենք քեզ հետ գործ չունենք»,- հայտարարել է Էրդողանը հունվարի 20-ին։

2016թ․-ից ի վեր 3 անգամ Սիրիա ներխուժած և Սիրիայի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքի շուրջ 8800 քկմ-ը օկուպացրած Թուրքիան 2022թ․-ի մայիսից կրկին մի քանի ամիս ակտիվորեն սպառնում էր նոր ռազմական գործողություն սկսել Սիրիայում․

• «Մենք պատրաստվում ենք սկսել մեր հարավային սահմանի երկայնքով 30 կիլոմետր խորությամբ անվտանգության գոտու ձևավորման ուղղությամբ մեր մտադրության նոր փուլը։ Հենց որ մեր թուրքական զինված ուժերը, անվտանգության ուժերն ու հետախուզությունը ավարտեն իրենց նախապատրաստական աշխատանքները, այդ գործողությունները կսկսվեն»,-հայտարարել է Էրդողանը մայիսի 24-ին։

Ի վերջո, նոյեմբերի 20-ին, որպես պատրվակ օգտագործելով Ստամբուլում տեղի ունեցած ահաբեկչությունը, Թուրքիան սկսեց ավիահարվածներ հասցնել Սիրիայի և Իրաքի հյուսիսում գտնվող քրդական տասնյակ թիրախների։ Ընդ որում, Էրդողանը հայտարարում էր, որ Սիրիայի հյուսիսում և Իրաքում Թուրքիայի ձեռնարկած «հակաահաբեկչական գործողությունը» չի սահմանափակվի օդային հարձակումներով։
Նույն ճակատագրին արժանանացել է նաև Իրաքը՝ 2015թ․-ից ի վեր։ 2018թ․-ի Սիրիայում «Ձիթենու ճյուղ» անվանումը կրող իբրև թե հակաահաբեկչական գործողությունից հետո Թուրքիան սկսեց սպառնալիքներ հնչեցնել, որ նույնը պատրաստվում է անել նաև Իրաքում:

• «Նույն կերպ, մշտապես մեր վերահսկողության տակ կվերցնենք Հյուսիսային Իրաքի ահաբեկչական ճամբարները։ Որովհետև մենք կենտրոնական կառավարությանն ասել ենք։ Այստեղ ստեղծվում է երկրորդ Քանդիլը։ Ո՞րն է այդ երկրորդ Քանդիլը։ Սինջարը․․․ Մի գիշեր հանկարծակի կմտնենք Սինջար ու այնտեղ կմաքրենք PKK-ականներին (Քրդական աշխատավորական կուսակցության անդամներին – խմբ․)։․․․ Եթե գործը շատ երկարի մի նոր «Ձիթենու ճյուղ» էլ այնտեղ կլինի»,-հայտարարել էր Էրդողանը 2018թ․-ի մարտի 19-ին։

Թե՛ Իրաքի, թե՛ Սիրիայի դեպքում այդ սպառնալիքները չեն եղել ձևական, այլ ավարտվել են այդ ինքնիշխան պետությունների տարածք Թուրքիայի ներխուժումներով։ Իսկ որևէ վտանգի դիմագրավելու համար առաջին հերթին պետք է ըմբռնել թշնամու հայտարարությունների սպառնալից բնույթը, այլ ոչ թե կոտրել հասարակական դիմադրողականությունը՝ հայտարարելով, որ Թուրքիան չի սպառնացել Հայաստանին և ամեն գնով պետք է խաղաղության գնալ Թուրքիայի հետ` այլընտրանք հայտարարելով պատերազմը և «90 մլն-անոց Թուրքիայի վրա հարձակվելը»։

Արփի Մադոյան

Hayaliq.com