Իրանագետը «լկտիություն» է գնահատել ադրբեջանցի պատգամավորի «Կապույտ մզկիթի» վերաբերյալ արված հայտարարությունը

«Կապույտ մզկիթի» կառուցողն ինքը՝ Երևանի խանը երբևիցե չէր պատկերացնի, որ իրեն կարող են կոչել ադրբեջանցի, իսկ իր կառուցած շիայական մզկիթը՝ ադրբեջանական: Այս մասին Zarkerak.am-ի հետ զրույցում ասաց իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը անդրադառնալով «Եվրանեսթի» խորհրդարանական վեհաժողովին մասնակցելու նպատակով Երևանում գտնվող ադրբեջանցի պատգամավորներ Սոլթան Մամեդովի ու Թաիր Միրկիշիլիի ֆեյսբուքյան այն գրառմանը, որում ասվում է, որ Երևանում գտնվող «Կապույտ մզկիթը» միակ ադրբեջանական հուշարձանն է, որ պահպանվել է Երևանում:

Իրանագետի խոսքով, իրականում Երևանում ադրբեջանական որևէ հուշարձան չկա և Երևանի «Կապույտ մզկիթը» իրանական իսլամական ճարտարապետության գոհարներից մեկն է, որը կառուցվել է այն ժամանակահատվածում, երբ Երևանը գտնվել է իրանական կայսրության կազմում: Իսկ «ադրբեջանական» հասկացությունը, ըստ էության, ի հայտ է եկել միայն 1918 թվականից հետո, երբ օսմանյան կայսրության օգնությամբ ստեղծվեց Ադրբեջան կոչվող՝ Էնվեր փաշայի անվան կազմավորումը.

«Հետևաբար, բոլոր նման հրապարակումները հակագիտական ու կեղծ գիտական են և ունեն բացառապես մեկ նպատակ՝ ստեղծել պատմական լեգիտիմության պատրանք, առ այն, որ Երևանը և ՀՀ-ի մնացած շրջանները, իբր թե, ադրբեջանական պատմական ինչոր տարածքներ են, որի հետևում թաքնված է Բաքվի բռնապետի ակնհայտ ծավալապաշտական նկրտումը՝ տիրանալու ՀՀ-ի տարածքներին»,- ասում է Ոսկանյանն ու ադրբեջանցիների նման վարքագիծը, բացառապես, բնորոշում է՝ «լկտիություն»:

«Ես որևէ այլ եզրույթ չեմ գտնում դա բնորոշելու համար և նման գործողություն իրականացրած մարդիկ պետք է արժանանան նաև պատժի, որովհետև որևէ մեկը չի կարող այցելել Երևան և իրեն պահել նման կերպով՝ ըստ էության հենց Երևանում հայտարարելով, թե իրենք գտնվում են ինչ-որ ադրբեջանական հուշարձանի տարածքում»,- ասում է իրանագետն ու հավելում, որ դա արվում է այն դեպքում, երբ հուշարձանը շիայական է՝ իրանական: Նրա տեղեկացմամբ, այս պահին ՀՀ-ի և Իրանի Իսլամական Հանրապետության ջանքերով գործընթաց է իրականացվում, որպեսզի Երևանի «Կապույտ մզկիթը» ներառվի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հուշարձանների ցանկում: Վարդան Ոսկանյանը նաև հայտնում է, որ մզկիթը, ըստ էության, այժմ որպես մշակութային և կրոնական կենտրոն պատկանում է Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը, այսինքն ոչ թե տրվել է նրանց, այլ նրանք կառավարում են այդ հուշարձանը և այդ տարածքը.

«Իրանական ջանքերով է, որ մզկիթը վերանորոգվել է և սա հայ-իրանական բարեկամության կարևոր ցուցիչ է : Եվ ադրբեջանցիները որևէ պարագայում չպետք է «իրենց քիթը մտցնեն» այս գործընթացների մեջ»,- շեշտում է իրանագետը:

Անդրադառնալով գրառման այն հատվածին, որում պատգամավորը հույս էր հայտնել և ասել, որ իրենք հավատում են, «որ մի օր այս մզկիթի իրական տերերը կկարողանան աղոթքեր բարձրացնել։ Իսկ ադրբեջանցիների աղոթքները բարի են և ի վերջո կատարվում են», իրանագետը հետևյալ պատասխանը տվեց.

«Եթե՞ նրանք աղոթել գիտեն: Դեռ հարց է՝ արդյո՞ք Բաքվի բռնապետն անձամբ աղոթել գիտի, կարո՞ղ է իրականում աղոթք կարդալ շիայական մզկիթում, գիտի՞ ինչպես են աղոթում, ապա այդ հայտարարությունն այդքան էլ տարօրինակ չէր թվա, բայց ես խիստ կասկածում եմ, որ Բաքվում, նույն այդ պատգամավորները գիտեն, թե ինչպես պետք է շիա հավատացյալը իրականացնի ամենօրյա աղոթքը՝ դրանում ես խիստ կասկածներ ունեմ»,- ասում է Ոսկանյանն ու կրկնում մյուս կարևոր հանգամանքը, որ սա հերթական լկտիության դրսևորումն է. «իրենք չէ՝ որևէ ադրբեջանցի չէ, որ պետք է որոշի, թե ով որտեղ պետք է աղոթի»:

Իրանագետի կարծիքով, եթե նրանք աղոթելու խնդիր ունեն, ապա պետք է թույլատրեն շիա հավատացիալներին հենց Բաքվում, նաև Ապշերոնյան թերակղզում գտնվող շիաների այնպիսի կարևորագույն կենտրոն ինչպիսին Նարդարան ավանն է, այդ ավանում ազատորեն  շիաներին իրականացնեն իրենց ծիսակարգերը:

«Ադրբեջանն այն հազվադեպ իսլամական երկրներից է, եթե կարելի է այս պետությունը ընդհանրապես կոչել իսլամական, որտեղ իսլամի նկատմամբ՝ հատկապես շիա հավատացիալների նկատմամբ, պարբերաբար տեղի են ունենում բռնաճնշումներ»,- ասում է Ոսկանյանն ու շարունակում,-«Եթե բացենք Ադրբեջանի քաղբանտարկյալների ցուցակները, ապա այդ ցուցակի առյուծի բաժինը զբաղեցնում են շիա հավատացիալները: Հետևաբար կրկին քարոզչական լկտի արարք է, որը որևէ աղերս չունի իրականության հետ»,-նշում է իրանագետը:

 «Ես զարմանում եմ, որ այդ մարդիկ այնքան լկտիություն ունեն, որ գտնվելով ՀՀ մայրաքաղաքում, այն մայրաքաղաքում, որն ի դեպ չի կարողացել 1918-ին նվաճել անգամ իրենց մեծ եղբայրը՝ Օսմանյան կայսրությունը՝ ջախջախիչ պարտություն կրելով Սարդարապատի ճակատամարտում, հիմա իրենց պահում են նման լկտիությամբ և անբռնազբոս կերպով՝ թույլ տալով նաև իրենց այնպիսի արարքներ, որոնք ոչ միայն հակագիտական ու կեղծ գիտական են, այլև տեղավորվում են բացառապես լկտիության սահմաններում»,- եզրափակեց իրանագետ Ոսկանյանը:

Zarkerak.am