Հայաստանը ներկրելու՞ է թուրքական էլեկտրաէներգիա
Դիտել նաև
Աղետի և դիմադրության մաթեմատիկա
Հայաստանը մտնում է այլանդակ փուլ. օդում կախված են բոլոր աննորմալ-վտանգավոր սցենարները. Հովհաննիսյան
«Իրավիճակը Հայաստանում զարգանում է ծայրահեղ վտանգավոր սցենարով». Հովհաննիսյան
Կալանքի տակ գտնվող Էկոնոմիկայի նախկին նախարար Վահան Քերոբյանի դեմ դատարան հայցեր են ներկայացվում
Հայաստանի հեռանկարը նոր տարածաշրջանում
Օրերս Պուտինի ու Էրդողանի մասնակցությամբ Թուրքիայում տեղի ունեցավ «Աքքույու» ԱԷԿ-ի երրորդ բլոկի հիմնարկեքի արարողությանը: Նախատեսվում է, որ շուրջ 4800 ՄՎտ հզորություն ունեցող կայանը շահագործման կհանձնվի 2023 թ.-ին՝ ծածկելով Թուրքիայում էլեկտրաէներգիայի պահանջարկի 10 տոկոսը: Միաժամանակ, Թուրքիան նախաձեռնել է մի շարք այլ գեներացիոն օբյեկտների կառուցում՝ նպատակ հետապնդելով ոչ միայն բավարարելու սեփական պահանջարկը, այլև հանդես գալու որպես էլեկտրաէներգիա արտահանող երկիր: Խոսքը, մասնավորապես, Սինոպում ու Ֆրակիայում կառուցվող ատոմակայանների մասին է: Դրան զուգահեռ Անկարան ակտիվորեն զարգացնում է վերականգնվող էներգետիկան: 2020 թ. դրությամբ Թուրքիայում արդիականացվել են շուրջ 600 ՀԷԿ-եր:
Կարող ենք կանխատեսել, որ Թուրքիայի էլեկտրաէներգետիկ էքսպանսիան կմեկնարկի 2023 թ.-ին, երբ նախատեսվում է հաղթահարել էլեկտրաէներգետիկ պակասորդը (80 մլրդ կՎտ.ժ): Այնուհետև՝ 2025 թ. Թուրքիան կփորձի դիրքավորվել որպես էլեկտարէներգիա արտահանող կարևոր դերակատար:
Հատկանշական է, որ թուրքական էլեկտրաէներգետիկ ռազմավարության շրջանակներում առանցքային տեղ են զբաղեցնում վրացական ու ադրբեջանական շուկաները, որոնց հետ ինտեգրվելու համար արդեն առկա է Ադրբեջան-Վրաստան-Թուրքիա էլեկտրաէներգետիկ կամուրջը, որի ընդլայնումը օրակարգային հարց է երեք երկրների համար:
Այս էներգետիկ կոնֆիգուրացիան իրականում չի շրջանցում նաև Հայաստանը: Ինչպես հայտնի է, ներկայումս ԱՄՆ USAID հայաստանյան առաքելությունը մշակում է Հայաստանի ու Վրաստանի էներգետիկ առևտրի զարգացման ծրագիր, որի նպատակներից է օտարերկրյա ներդրումներ ապահովել ինտեգրված հայ-վրացական էլեկտրաէներգետիկ համակարգում: Հաշվի առնելով վրացական էներգետիկ ենթակառուցվածքներում թուրքական ու ադրբեջանական կապիտալի առանցքային դերն ու նշանակությունը՝ կարծում էմ, պարզ է դառնում, թե որտեղից կարող ենք ակնկալել այդ ներդրումները:
Նշեմ, որ նույն USAID-ի կողմից 2019 թ. ներկայացվեց «Հայաստանի էներգետիկ համակարգի նվազագույն ծախսերով 2020 – 2036 թթ. զարգացման պլանը», որում գրեթե ոչինչ չի խոսվում Հայաստանից էլեկտրաէներգիայի արտահանման անհրաժեշտության, հայ-իրանական էներգետիկ կապերի խորացման, միջուկային էներգետիկայի զարգացման խնդիրների մասին: Ամբողջ պլանը կառուցված է ընդամենը երեք բազային մոտեցումների վրա՝ վերականգնվող էներգետիկայի զարգացում, ներկրվող բնական գազից կախվածության նվազում և Վրաստանի հետ էլեկտրաէներգետիկ առևտրի մեխանիզմների մշակում: Վերջինս, հաշվի առնելով Հայաստանում գեներացվող էլեկտրաէներգիայի բարձր ինքնարժեքն ու մեր շուրջ ընթացող աշխարհաքաղաքական գործընթացները, ենթադրում է առավելապես Վրաստանից էլեկտրաէներգիայի ներկրում, ինչն ամբողջությամբ տեղավորվում է էլեկտրաէներգետիկ շուկայի ազատականացման ծրագրի տրամաբանության մեջ, սակայն լիովին հակասում է Հայաստանի ազգային էներգետիկ շահին:
Պետք չէ բացառել, որ 2023 թ.-ից հետո Թուրքիայից Վրաստան արտահանված էլեկտրաէներգիան կարող է վերաարտահանվել Հայաստան, այդ թվում՝ սվոփային տարբերակով: Հաշվի առնելով Հայկական ԱԷԿ-ի դեմ 2018 թ.-ից ի վեր մղվող պայքարը, ռուսական վարկից հրաժարվելու մասին հստակ աշխարհաքաղաքական բովանդակություն ունեցող որոշումն ու, առհասարակ, մեծ էներգետիկայի զարգացման ծրագրերի բացակայությունը՝ Հայաստանը շատ շուտով կարող է առերեսվել էլեկտրաէներգետիկ պակասորդի խնդիրների, որոնց լուծումը հնարավոր կլինի ապահովել միայն ներկրման ճանապարհով: ՈՒ այս համատեքստում Թուրքիա-Վրաստան-Հայաստան էլեկտրաէներգետիկ միջանցքը հստակ ուրվագծեր է ստանում: