Ռոբերտ Քոչարյանը շնորհավորել է Պուտինին՝ ստացած համաժողովրդական աջակցության և վերընտրվելու կապակցությամբ Ամերիկացիներն ասում են՝ չեն ուզում ձեզ հետ ամուսանանալ, ո՞ւմ եք խաբում. Արթուր Խաչիկյան (տեսանյութ) Բնակիչներով որոշել ենք ինքնապաշտպանություն կազմակերպել. Ոսկեպարի զինղեկը՝ մանրամասներ է պատմել Փաշինյանի հետ հանդիպումից
19
Ստի ու կեղծիքի «իշխանության» անգործությունը․ ավագանու անդամ (տեսանյութ) Հայերը Փաշինյանի ավտոշարասյունն ազդանշաններով ու վաստակած «դա-վա-ճա՛ն» վանկարկումներով են «ողջունել» (տեսանյութ) Քաղաքացին քարով հարվածել է կառավարության շենքի պատուհանին. նրան բերման ենթարկեցին (տեսանյութ) «Մենք միասնական ենք Ռուսաստանի հետ». հայ կամավորները շնորհավորել են Պուտինին ընտրություններում հաղթանակի կապակցությամբ ԱԱԾ պեհեստազորի սպաները շնորհավորել են Պուտինին՝ վերընտրվելու առթիվ Բացահայտվել է Արաբկիրի շուկայի սեփականատերը (տեսանյութ) Ոսկեպարցիները Փաշինյանի ադրբեջանցիներին հանձնելու տարածք չունեն Փաշինյան. Երևանում ոչ մի բուհ չպետք է լինի... Թերևս, մնում է հայտարարի, որ Երևանն էլ չպետք է լինի Սահմանագծումը սկսել են Տավուշից, որ թշնամուն բերեն մեր զինվորի թիկունք. Իշխան Սաղաթելյան (տեսանյութ) Փաշինյանն իր «ախրանիկներով» «Էրեբունի» բիզնես կենտրոնում է․ ոստիկանները փնտրում են դավաճան գոռացող կնոջը (տեսանյութ) Պատերազմ Արցախում
Հայաստանի բանկերի մեծ մասը մարտի 30-ից կդադարեցնի «Միր» քարտերի ընդունումը ՆԱՏՕ-ն աջակցում է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությանը. Սթոլտենբերգ Ռոբերտ Քոչարյանը շնորհավորել է Պուտինին՝ ստացած համաժողովրդական աջակցության և վերընտրվելու կապակցությամբ Ստի ու կեղծիքի «իշխանության» անգործությունը․ ավագանու անդամ (տեսանյութ) Ժողովրդին պատերազմով ահաբեկողը դեռ իշխանության է. Կարեն Բեքարյան (տեսանյութ) Հայաստանին է մոտենում է հաջորդ ցիկլոնը Թևերի տակ դրված եվրա... բարձ. «Փաստ» Ո՞րն է «դարակազմիկ» նախագծի առանցքային նպատակը. «Փաստ» Ամերիկացիներն ասում են՝ չեն ուզում ձեզ հետ ամուսանանալ, ո՞ւմ եք խաբում. Արթուր Խաչիկյան (տեսանյութ) «Ադրբեջանը կարևոր է ՆԱՏՕ-ի համար... Ադրբեջանի գազը շատ կարևոր է». Սթոլթենբերգ 20 Հարց՝ ԱԺ օրակարգում. Տեսանյութ Բնակիչներով որոշել ենք ինքնապաշտպանություն կազմակերպել. Ոսկեպարի զինղեկը՝ մանրամասներ է պատմել Փաշինյանի հետ հանդիպումից Ի՞նչ են ասել Փաշինյանին Նոյեմբերյանում Փաշինյանի և Ալեն Սիմոնյանի եղբայրները բիզնեսմեններ են Ինչ է քննարկվել ՔՊ խմբակցության փակ նիստում Ալիևը ցուցմունք տվեց Փաշինյանի դեմ, ԵՄ-ն ավետեց՝ Հայաստանը կտրվի Թուրքիայի կառավարմանը, թուրքական նվաճումը պոզով-պոչո՞վ է լինում. Վարուժան Գեղամյան Քաղբանտարկյալներ Արմեն Աշոտյանի, Նարեկ Մալյանի և Մամիկոն Ասլանյանի պայքարի լուսանկարները՝ Երևանում Խնդիրը մեկն է՝ դժվարացնել Իրան-Հայաստան-Վրաստան-Ռուսաստան հաղորդակցության ուղին․ Ոսկանյան «Զգուշացնում ենք, որ նման հրամանը ապօրինի է, հակասահմանադրական և խիստ պատժի է ենթակա». «Հայաքվե» Ըստ Փաշինյանի՝ 6-րդ դարի հայկական եկեղեցին ադրբեջանական է. «Կարճ ասած» (տեսանյութ) Փաշինյանը՝ լինելով թերուս և կիսագրագետ, դասակարգային ատելություն ունի գրագիտության և կրթության նկատմամբ. Լևոն Զուրաբյան Հարավային Օսիան և Աբխազիան Վրաստանի մաս են. ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Հայերը Փաշինյանի ավտոշարասյունն ազդանշաններով ու վաստակած «դա-վա-ճա՛ն» վանկարկումներով են «ողջունել» (տեսանյութ) Փաշինյանի «ահաբեկչական» այցը Ոսկեպար Քաղաքացին քարով հարվածել է կառավարության շենքի պատուհանին. նրան բերման ենթարկեցին (տեսանյութ) «Մենք միասնական ենք Ռուսաստանի հետ». հայ կամավորները շնորհավորել են Պուտինին ընտրություններում հաղթանակի կապակցությամբ Ադրբեջանցիներն ավերել են գետավանցի ազատամարտիկների հիշատակին նվիրված հուշահամալիրը (լուսանկար) Սա զոռբա, տգիտության ձեռագիր է․ պատգամավորը՝ ակադեմիական քաղաքի մասին Հայտնել է, որ 4 գյուղերը պետք է անհապաղ հանձնել, այլապես պատերազմ կլինի․ Գառնիկ Դանիելյան ԱԱԾ պեհեստազորի սպաները շնորհավորել են Պուտինին՝ վերընտրվելու առթիվ

Պոպուլիզմն աշխարհում և Հայաստանում. ինչպես պայքարել այդ երևույթի դեմ

Հասկանալու համար, թե երբ և ինչ պատճառով է առաջացել այս երևույթը, անրադառնանք պատմությանը:

Դեռ Հին Հռոմում՝ մեր թվարկությունից առաջ 2-րդ դարում, գոյություն ուներ, այսպես կոչված, «պոպուլյարների» շարժում, որը հետապնդում էր պլեբեյների շահերի ներկայացում՝ հակադրվելով «օպտիմատներին», որոնք պաշտպանում էին, այսպես կոչված, «նոբիլիտետի» շահերը: Վերջինս իրենից ներկայացնում էր պատրիցիաներից բաղկացած տարբեր խմբերի միավորում, որտեղ գերակա էին բացառապես պատրիցիաների շահերը:

Այն ժամանակ էլ կային պոպուլիստների առաջնորդներ, օրինակ՝ ժողովրդական տրիբուն Ապուլեյ Սատուրնինը, ովքեր ամբոխի առջև ճառեր էին արտասանում և պահանջում սահմանափակել պատրիցիաների իրավունքները: Հետագայում աշխարհը զարգանում էր, պոպուլիզմի ձևերն էին փոփոխվում, սակայն ոչ նրա բովանդակությունը:

Սովորաբար, պոպուլիզմը լինում է երկու տեսակի՝ սոցիալական բնույթի և ազգայնական: Երկու դեպքում էլ պոպուլիստների հիմնական հենարանները երկուսն են։ Առաջինը՝ թշնամու կերպար ձևավորելն է, որպեսզի դրա հակադրման շուրջ հեշտ լինի համախմբել ամբոխին, և երկրորդը՝ նոր կյանքի սպասումներ առաջացնելը: Եվ կարևոր է, որ այդ սպասումը համոզիչ լինի ու մոտ ապագային չառնչվի:

Իսկ պոպուլիստների կողմից առաջարկվող խնդիրների լուծման ձևը նույնպես պիտի շատ հասարակ լինի, որ հասկանալի լինի նույնիսկ հանրության ամենաթերզարգացած խավի համար:

Այդ իմաստով, պոպուլիզմով էին տառապում և՛ ֆրանսիացի հեղափոխականները, և՛ ռուս նարոդնիկները, և՛ ամերիկացի հանրապետականները:

Դասական պոպուլիզմի օրինակ էին ռուս բոլշևիկները, ովքեր 1917-ին մարդկանց ամենահեշտ լուծումն էին առաջարկում՝ «հողը՝ գյուղացուն, գործարանները՝ բանվորներին»: Բնականաբար, բոլշևիկ պոպուլիստները պիտի ունենային թշնամի, որպեսզի կարողանային համախմբել պլեբսին: Դրանք հանրության ունևոր խավերն էին՝ այսպես կոչված, բուրժուական դասակարգը: Այդ դասակարգի ոչնչացումից հետո, երբ 30-ական թվականներին սկսվեց սով, պոպուլիստ-իշխանությունը հորինեց «նոր դասակարգային թշնամիներ»՝ ի դեմս նախկին իրենց գործընկերների: Արդյունքում, միայն անցյալ դարի 30-ական թվականներին սպանվեց ավելի քան 1.5 միլիոն «հակահեղափոխական», իսկ մեկ տասնյակ միլիոնից ավելի մարդ «համտեսեց» գուլագի զրկանքները: Պոպուլիստական իշխանության համար ներքին թշնամիներին վերացնելը քիչ էր: Պարզվում է՝ որպեսզի այդ իշխանությունը գոյատևեր, հռչակվեց այն թեզը, թե բարժուական դասակարգը պետք է վերանա ողջ աշխարհով մեկ, որպեսզի կոմունիզմը հաղթանակ տանի ողջ աշխարհում: Միայն այդ դեպքում մարդիկ կհասնեն իրենց երազանքներին:

Բնականաբար, բոլշևիկյան պոպուլիզմի դեմ Արևմուտքը փորձում էր դիմադրել բոլոր միջոցներով: Գլխավորը՝ մարդկանց աղքատությունը հաղթահարելն էր: Իսկ դրա համար անհրաժեշտ էին կապիտալիզմի բարեփոխման նոր ձևեր:

Անգլոսաքսոնական աշխարհում ծնվեց տնտեսական քեյնսական գաղափարախոսությունը, որի համաձայն՝ գլխավոր նպատակը պիտի լինի, այսպես կոչված, «բարեկեցիկ պետության» ստեղծումը: Սակայն 1929 թվականի համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը էապես փոխեց իրավիճակը: Մասնավորապես կենտրոնական եվրոպայի մի շարք երկրներում և Իսպանիայում առաջացել էր լրջագույն վտանգ, կրկնելու խորհրդային Ռուսաստանի փորձը: Ահա, թե ինչու տվյալ երկրների վերնախավերը բոլշևիկյան պոպուլիզմի դեմն առնելու համար ձևավորեցին ալտերնատիվ պոպուլիստական շարժումները՝ նացիզմն ու ֆաշիզմը: Պարզվեց, որ ֆաշիզմը կոմունիզմին հակադրելու ամենահեշտ միջոցն էր: Քանզի ֆաշիզմը կոմունիզմի պես նույնպես պոպուլիստական բնույթ ուներ: Եթե բոլշևիկների գլխավոր թշնամի հռչակվել էին հարուստները, ապա նացիստների գլխավոր թշնամի հռչակվել էին այլազգիները՝ հրեաների հետ միասին: Եթե ռուս բոլշևիկների նպատակն էր՝ ողջ աշխարհը դարձնել կոմունիստական, ապա նացիստների նպատակը ողջ աշխարով մեկ 3-րդ ռեյխի գերակայության գաղափարն էր: Ընդորում, թե՛ կոմունիստները, և թե՛ նացիստները շարքային քաղաքացիներին խոստանում էին երջանիկ և բարեկեցիկ ապագա: Կոմունիստները՝ հարուստներին կուլակաթափելու միջոցով, իսկ նացիստները՝ այլ ազգերին ստրուկ դարձնելու և նրանց հարստությունը վերցնելու միջոցով: Երկու դեպքում էլ, պոպուլիստներն ունեին սոցիալական հենարան՝ ի դեմս զոմբիացած հանրության:

Այսպիսով, պոպուլիզմը պարտություն է կրում այն դեպքում, երբ մի պոպուլիզմին հակադրվում է մեկ այլ պոպուլիզմ: Սակայն, վերջնարդյունքում պոպուլիզմը սկսում է կազմալուծվել այն դեպքում, երբ կամ սպասումների հանդեպ է վստահությունը պակասում, կամ էլ երբ տեսանելի թշնամին դադարեցնում է իր գոյությունը:

Հետագայում, երբ կոմունիստական պոպուլիզմն սկսեց անկում ապրել, ամերիկացիների ջանքերով պոպուլիզմի տարրեր մտցվեցին բոլոր տեսակի հակակոմունիստական և չափավոր ազգայնական շարժումներում:

Օրինակ՝ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո եկած բոլոր ազգային-դեմոկրատական շարժումները իրենց մեջ պարունակում էին պոպուլիստական որոշումներ:

1991-ին ռուսական դեմոկրատական շարժումը՝ Ելցինի գլխավորությամբ, եկավ իշխանության՝ հիմնվելով երեք հիմնական կետերի վրա՝

Առաջին՝ պայքարել կոմունիստական ռեժիմի դեմ

Երկրորդ՝ պայքարել կոռուպցիայի դեմ

Երրորդ՝ առաջարկել ռուս ժողովրդին «նոր լուսավոր կապիտալիստական ապագա»:

Մեզ մոտ ղարաբաղյան շարժման մեջ նույնպես կար պոպուլիզմի մեծ չափաբաժին: Օրինակ, որ «միայն ջերմուկով կարող ենք բարեկեցիկ կյանք ապահովել, եթե անկախ լինենք Մոսկվայից»:

Սակայն մեզ մոտ շարժման պոպուլիստական կոմպոնենտը արագ ավարտվեց երկու պատճառով: Նախ թշնամին՝ ԽՍՀՄ-ը վերացել էր, և երկրորդ՝ Հայաստանը հայտնվեց ծանր վիճակում, որի արդյունքում մարդկանց կենսամակարդակը անկում ապրեց մոտ 10 անգամ:

Հասկանալի պատճառով՝ շարժման գործիչների պոպուլիստական կոմպոնենտները վերացան, և նրանք դարձան էլիտիստական գործիչներ: Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Վազգեն Մանուկյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Վազգեն Սարգսյանը, Սերժ Սարգսյանը և մյուս գործիչները արդեն իրենց մեսիջները ուղղում էին ոչ թե զանգվածներին, այլ իրենց շրջապատող էլիտաներին: Նրանք իրենց բնույթով շատ տարբեր գործիչներ էին և տարբեր արդյունքներ են արձանագրել: Սակայն մեկ բանով նրանք բոլորը դարձել էին իրար նման: Նրանք դադարել էին լինել պոպուլիստ գործիչներ, ինչպես որ 88-90 թվականներին էին:

Երվանդ Բոզոյան

Աղբյուրը՝ politeconomy.org

Հետևեք մեզ Telegram-ում
Հետևեք մեզ YouTube-ում
Websiite by Sargssyan
Հետևեք մեզ Facebook-ում https://www.facebook.com/ZhamLratvakan