Ավելին, քան իշխանափոխությունը Քաղաքային իշխանությունը ընկրկելու է, բոյկոտը շարունակվում է․ Հայկ Մարության Մեր համաքաղաքացիները բավականին ակտիվ միանում էին Գյումրին սոցիալ֊տնտեսական փոսից հանելու ու զարգացման ուղու վրա դնելու ծրագրին
12
«Մայր Հայաստանը» բոյկոտի ակցիա է իրականացնում ԵՊՀ-ում (ուղիղ) Իշխանությունն ակամայից խոստովանեց, որ բոյկոտը կայացել է․ Անդրանիկ Թևանյան (ուղիղ) Ավինյանի սպասարկուները հարձակվում են խաղաղ ուղևորների վրա, բոյկոտը շարունակվում է Գյումրին պիտի աղետի գոտու կարգավիճակից դուրս գա. Կարեն Սիմոնյան. Տեսանյութ SOS. Իշխանությունը շրջհարկի փոփոխությամբ ցեղասպանության է ենթարկում փոքր ու միջին բիզնեսին. Անդրանիկ Թևանյան (տեսանյութ) Երեք նախագահ էնտեղ է դատվում, մեկը՝ այստեղ․ լավ սինխրոնիզացված պրոցես է․ Ռոբերտ Քոչարյան Պասիվ բոյկոտը սկսվել է հունվարից. մարդիկ տրանսպորտի փաթեթներ չեն գնել. Մանուկ Սուքիասյան (տեսանյութ) «Մայր Հայաստան» խմբակցության անդամ Գրիգոր Իսկանդարյանը պարզ հաշվարկով ներկայացնում է տրանսպորտի ինքնարժեքի ստացման թիվը (տեսանյութ) «Մայր Հայաստանի» կոչն օր օրի թափ է հավաքում․ Մանուկ Սուքիասյան (տեսանյութ) USAID-ին միայն վերջին չորս ամսվա ընթացքում վրացական ընդդիմությանն աջակցել էր ավելի քան 110 մլն դոլարով բայց... Պատերազմ Արցախում
Ուկրաինայում հայտարարել են ռուս-ուկրաինական բանակցությունների պատրաստակամության մասին Անբարոյականությունն էլ պետք է չափ ունենա, բա իրենց ասածը սրիկայություն չէ՞. Լևոն Քոչարյան. Տեսանյութ «Մայր Հայաստանը» բոյկոտի ակցիա է իրականացնում ԵՊՀ-ում (ուղիղ) «Հայաստան» խմբակցությունը չի մասնակցելու Եվրամիության վերաբերյալ նախագծի քվեարկությանը Տիգրան Ավինյա՛ն, բա ասում էիք՝ բոյկոտը չի կայացել (տեսանյութ) Քաղաքապետարանի աշխատողներն էս ինչո՞վ են զբաղված (տեսանյութ) Բա եթե բոյկոտը չի կայացել, ինչի՞ եք հանել քաղաքապետարանի աշխատակիցներին, գցել ավտոբուսները (տեսանյութ) Իշխանությունն ակամայից խոստովանեց, որ բոյկոտը կայացել է․ Անդրանիկ Թևանյան (ուղիղ) Գագիկ Մելքոնյանին և Գուրգեն Արսենյանին ծանուցել են դատարան ներկայանալ. «Ժողովուրդ» ՀՀ ԱԳՆ-ն պետք է Փաշինյանին ՀՀ տարածքում անցանկալի անձ հայտարարի․ «Իրավունք» Ալեն, դու ի՞նչ գիտես՝ պատերազմն ինչ ա, բլոկադան ինչ ա, նկուղում ապրելն ինչ ա. զոհվածի մայր Արցախում ծնված Արմեն Գրիգորյանը համակերպվել է, որ թիմակիցները վիրավnրnւմ են արցախցիներին․ Աբրահամյան Սամվել Շահրամանյանը խիստ դատապարտել է Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունը Ավելին, քան իշխանափոխությունը Քաղաքային իշխանությունը ընկրկելու է, բոյկոտը շարունակվում է․ Հայկ Մարության Ավինյանի սպասարկուները հարձակվում են խաղաղ ուղևորների վրա, բոյկոտը շարունակվում է ԱՆԻՖԻ-ի շրջանակներում բացվել է 108 քրեական գործ, որից 70-ը առայսօր դեռ նախաքննական փուլում են. Սամվել Հակոբյան (տեսանյութ) Ինչ տրամաբանությամբ եք տրոլեյբուսը թանկացրել շուրջ 3 անգամ. ավագանու հարցը Միասին կհաշվենք՝ մի օրում քանի զոհ է տվել մենակ մնացած Արցախը. Զnhված զինծառայողի մայրը՝ Ալեն Սիմոնյանին «Շուտով նույնն ասելու է Ոսկեպարում, Տիգրանաշենում, Մեղրիում և այլուր»․ Դավիթ Սարգսյան Գագիկ Մելքոնյանին և Գուրգեն Արսենյանին ծանուցել են դատարան ներկայանալ Ճնշումների միջոցով փորձում են զսպել օրեցօր հասունացող դժգոհությունների ալիքը Մեղադրյալի աթոռին Արցախն է՝ և՛ Բաքվում, և՛ Երևանում Մերձավանում սպանության անմիջական մասնակիցներից մեկը փախուստի է դիմել․ «Փաստինֆո» Ռոբերտ Քոչարյանի խոսքը դատավոր ու դատախազների համար մեռնելիք էր․ «Կարճ ասած» Ուզո՞ւմ եք երդվեմ, որ իմ կամքով եմ Արցախի դրոշը հեռացրել ռադիոյի շենքի մոտից․ Քոլոյան. Mediahub.am Գյումրին պիտի աղետի գոտու կարգավիճակից դուրս գա. Կարեն Սիմոնյան. Տեսանյութ Ավագանու նիստից հետո շարունակվում է բոյկոտը Իսկ Ալեն Սիմոնյանն իր հայրենիք Աղդամի համար գնա՞ց զոհվեց. Քրիստինե Վարդանյան Հանրային տրանսպորտը դա ինքնաբավ բիզնես չէ. Սամվել Հակոբյան

Ալեքսանդրապոլը թուրքական ներխուժումից փրկվում է, բայց հարեվան գյուղերը՝ ոչ. 1853թ.

1853 թ․-ին կրկին պատերազմ է բռնկվում Օսմանյան Թուրքիայի ու Ռուսական կայսրության միջև, որը պատմության մեջ հայտնի է Ղրիմի պատերազմ անունով: Ալեքսանդրապոլը (Գյումրին) գտնվում էր ուղիղ ռուս-թուրքական սահմանին, Թուրքիայի հետ սահմանը, ինչպես հիմա, անցնում էր Ախուրյան գետով:
Հարավային Կովկասում Գյումրին դարձել էր ռուսական բանակի կարևոր հենակետ: Թուրքերի հնարավոր ներխուժումը կանխելու համար այստեղ արդեն կառուցվել էր տարածաշրջանի ամենաժամանակակից ամրաշինությունը՝ Ալեքսանդրապոլ ամրոցը: Հետևաբար թուրքերի համար պատերազմի կովկասյան թատերաբեմում առաջին թիրախը պետք է լիներ Ալեքսանդրապոլը: Գյումրին գրավելու դեպքում Հարավային Կովկասի դարպասներն օսմանյան բանակի առջև բացվելու էին:
1853թ․-ի նոյեմբերի 30-ին Կովկասյան կորպուսի հրամանատար իշխան Բեհբութովի հիվանդության պատճառով ռուսական զորքերի հրամանատար նշանակված Բարյատինսկին տեղեկություն է ստանում, որ թուրքական 40 հազարանոց բանակը դուրս է եկել Կարսից և գիշերելու նպատակով տեղակայվել է պատմական Անիի ու Շիրակի Բայանդուր գյուղի միջակայքում: Ըստ տեղեկությունների՝ Օսմանյան բանակը պատրաստվում էր գիշերը վճռական հարձակում գործել Ալեքսանդրապոլի վրա:
Այդ ժամանակ Ալեքսանդրապոլի պաշտպանության պարտականությունը դրված էր ռուսական բանակի 6 գումարտակների վրա:
Օսմանյան բանակի ներխուժումը կանխելու համար իշխան Բարյատինսկին որոշում է Ալեքսանդրապոլում առկա ամբողջ զորքով շարժվել թուրքերին ընդառաջ ու մարտական դիրք գրավել Ալեքսանդրապոլից 4 վերստ հեռավորության վրա:
Կեսօրին մոտ կազակների առաջապահ ջոկատները նկատում են քրդական ջոկատներին: Աստիճանաբար երևում են նաև թուրքական կանոնավոր բանակի առաջապահ գնդերը: Թուրքերը քրդերին շահագրգռում էին հայկական գյուղերը թալանելու ու սրի քաշելու հեռանկարով: Տեսնելով թշնամու բազմամարդությունը՝ կազակները որոշում են նահանջել ռուսական բանակի մարտական դիրքերը:
Բայանդուր գյուղի հայերը մինչև ճակատամարտի սկիզբը հրաժարվում են լքել իրենց հայրենի գյուղը, այդ պատճառով էլ ամենաշատն են տուժում թուրքերի ու քրդերի վայրագություններից: Թե ինչն է եղել պատճառը, որ հայերը հրաժարվել են լքել գյուղն ու նահանջել Ալեքսանդրապոլ՝ դժվար է ասել: Նրանք հավանաբար չեն հավատացել, որ սրի են քաշվելու: Պատերազմի թատերաբեմում հայտնված Շիրակի մյուս գյուղերի հայերը նահանջել էին Ալեքսանդրապոլի ուղղությամբ: Ահա թե այդ դեպքերի մասին ինչ է գրել հայ վանակններից մեկը.
«Բայինդուր գիւղը այն պատմական գիւղն է, որ 1853 թուին օսմանցիք Մուշուր` փաշայի առաջնորդութեամբ պաշարեցին և Շիրակայ գիւղերի մեծ մասը սրի անցկացրին, կանանց ու աղջկերանց բռնաբարեցին. աւետիք ուղարկեցին Ղարս, թէ «այդտեղ եօթը շաթան գլուխներ կուղարկենք»:
Ռուսական ռազմական աղբյուրներում այսպես է նկարագրված Բայանդուրի կոտորածը.
«Բայանդուրի հայերը հրաժարվեցին լքել գյուղը, այդ պատճառով ամենաշատը տուժեցին գիշատիչների հարձակումից: Քրդերը ակնթարթորեն ներխուժեցին գյուղ ու սկսեցին սպանել անպաշտպան կանանց ու երեխաներին: Բայանդուրի անպաշտպան բնակչությանը պաշտպանելու համար փոքրաթիվ կազակական ջոկատը վերադառնում է գյուղ ու քշում քրդերին: Սակայն նրանք ակնթարթորեն շրջափակման մեջ են ընկնում քրդական 2000-ոց հեծելազորի կողմից:
Իշխան Բարյատինսկին օգնության է ուղարկում գնդապետ Կամկովին՝ 100 հոգանոց ջոկատով, ովքեր անձնազոհաբար հարձակումներ գործելով քրդական ջոկատների վրա, նրանց ստիպում են փախուստի դիմել:
Օգտվելով թշնամու կարճատև խառնաշփոթից, Բայանդուրի հայերը հապշտապ լքում են գյուղը՝ ապաստան գտնելով Ալեքսանդրապոլում ու մոտակա գյուղերում: Դրանից հետո հրդեհներն ու թալանը շարունակվում են ամբողջ գիշեր»:
Այս միջադեպը թուրքական ու ռուսական զորքերի առաջին բախումն էր: Նոյեմբերի 1-ին Ալեքսանդրապոլ է գալիս իշխան Բարսեղ Բեհբութովն ու ստանձնում բանակի հրամանատարությունը:
Հայազգի ռազմական գործիչ Բեհբութովը վճռական գործողություններով կոտրում է թուրքական բանակի հարձակողական ներուժը: Նախ իշխան Օրբելյանին հրամայում է ապահովել Ախուրյանի հովտում տեղակայված հայկական գյուղերի բնակիչների անվտանգ նահանջն ու թույլ չտալ հայերի նոր կոտորածները:
Այդ ընթացքում Օսմանյան բանակը կանգնած էր Ալեքսանդրապոլից ընդամենը մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա: Ալեքսանդրապոլցիները կանգնած էին կոտորածի վտանգի առջև:
Վճռական ճակատամարտը տեղի է ունենում Բայանդուր գյուղի մերձակայքում: 30 հազարանոց թուրքական բանակը 6 անգամ գերազանցում էր ռուսական ուժերին: Գրեթե մի ամբողջ օր տևած ճակատամարտի արդյունքում թուրքերը, տալով 1000-ից ավել զոհ, որոշում են անցնել Ախուրյանն ու նահանջել:
Գեներալ Բարսեղ Բեհբութովի հրամանատարությամբ հետապնդում են թուրքերին և Կարսի մատույցներում՝ Ալեքսանդրապոլ–Կարս ճանապարհին ընկած Բաշկադըքլար գյուղի մոտ 1853թ-ի նոյեմբերի 19-ին ծանր պարտության են մատնում թշնամուն։ Թուրքերը տալիս են մոտ 6000 զոհ և վիրավոր:
Այսպիսով, 1853 թ․-ին իշխան Բեհբութովի ռազմական տաղանդի ու զինվորների հերոսության շնորհիվ հնարավոր է լինում չեզոքացնել Ալեքսանդրապոլին սպառնացող թուրքական կործանարար վտանգը:
Դերենիկ Մալխասյան
Գրաֆիկական աշխատանքը կոչվում է «Պատերազմ» (2011). հեղինակն է տաղանդավոր գեղանկարիչ Samvel Galstyan-ը: Այս կոմպոզիցիան որմնանկարի տեսքով պետք է տեղ գտներ Գյումրու քաղաքապետարանում, սակայն այդ նախագիծը կյանքի չի կոչվել: Նկարում պատկերված է ռուս-թուրքական բախումը Սև բերդի մատույցներում:
Հետևեք մեզ Telegram-ում
Հետևեք մեզ YouTube-ում
Websiite by Sargssyan
Հետևեք մեզ Facebook-ում https://www.facebook.com/ZhamLratvakan