Շատերի համար հասկանալի դարձավ, որ Նիկոլ Փաշինյանը հեղափոխական չէ, նա ինչ-որ այլ նպատակներ ունի. Գրիգորի Տրոֆիմչուկ
168.am-ի զրուցակիցն է տարածաշրջանային և անվտանգության հարցերով ռուսաստանցի քաղաքագետ Գրիգորի Տրոֆիմչուկը:
–Երրորդ տարին է, ինչ Նիկոլ Փաշինյանն իշխանության ղեկին է, բազմաթիվ քաղաքական հայտարարությունների, զարգացումների, քայլերի և ամենակարևորը՝ ծանր հետևանքներով 44-օրյա պատերազմի ականատեսն ենք դարձել: Ներկայումս ինչպիսի՞ն է Ձեզ թվում Նիկոլ Փաշինյանի աշխարհաքաղաքական դերը:
–Այս երեքից ավելի տարիների ընթացքում շատերի համար հասկանալի դարձավ, որ Նիկոլ Փաշինյանը հեղափոխական չէ, նա ինչ-որ այլ նպատակներ ունի: Հայաստանն այս ընթացքում չսկսեց շարժվել բարգավաճման ուղղությամբ, չեն ապաակտիվացվել, այսպես կոչված, անցյալի կոռումպացված անձինք։
Ավելին, երկիրը հետզհետե զիջում է իր դիրքերը պարզապես աշխարհագրական տեսանկյունից: Եթե այս ամենը կարելի է անվանել «հեղափոխություն», ապա միայն մինուս նշանով: Իրականում մենք տեսնում ենք բացարձակ այլ բան՝ Հայաստանի ներսում և Հայաստանի շուրջ և տարածաշրջանում ընդհանուր առմամբ քաոսի կտրուկ խորացում: Վարչապետին հենց դա է հաջողվում ամենից շատ: Իսկ եթե անձամբ նրան իրերի նման դրությունը լիովին ձեռնտու է, ապա երևի թե հենց դա էլ նրա գլխավոր նպատակն էր: Այսպիսով, ինչ ունենք այստեղ ընդհանուր առմամբ և Հայաստանում մասնավորապես՝ Ադրբեջանի հետ պատերազմը ակնհայտորեն ավարտված չէ, նրա բանակը պատրաստ է ավելի շատ առաջ գնալ, որքան դա հնարավոր է, Ղարաբաղի բեկորը գտնվում է անհասկանալի իրավիճակում և պահպանվում է միայն ռուս խաղաղապահներով, որոնց սկսում են, բառիս բուն իմաստով, տեղակայել հայ-ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով, լրջորեն անհանգստացել է Իրանը, անկայունության գործընթացին միացել է Վրաստանը, որի դերը դեռ լիովին հասկանալի չէ, Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն ըստ էության առաջարկում է սեփական ծառայությունները իրավիճակի կարգավորման համար: Եվ սա 2018 թվականի գարնանից սկսած կարճ ժամանակահատվածում տեղի ունեցածի ողջ ցանկը չէ: Սակայն ՀՀ վարչապետի դեմքին տիրում է միևնույն ժպիտը, որը խոսում է ամենի մասին: Երևում է, նրա գրպանում նաև այլ, ավելի ծանր հաղթաթղթեր կան:
–Պատերազմից հետո՝ հատկապես վերջերս, նոր փուլ է սկսվել: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը հայտարարեց, որ Նիկոլ Փաշինյանը Վրաստանի վարչապետի միջոցով առաջարկել է հանդիպել: Կարելի՞ է ասել, որ Հայաստանը դուրս է գալիս Ռուսաստանի ազդեցության ուղեծրից, թե՞ սա Մոսկվայի հետ համաձայնեցված բնույթ է կրում, գուցե պատահական չէ, որ Լավրովը կարծում է, որ տրամաբանական կլինի հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի վերսկսումը: –Հայաստանը դեռ դուրս չի գալիս Մոսկվայի ազդեցության ուղեծրից, սակայն Նիկոլ Փաշինյանն ամենատարբեր եղանակներով հասկացնում է, որ դա հնարավոր է ցանկացած պահի: Նրա փորձերը՝ օգտագործել վրացական գործոնը, խոսում են այն մասին, որ նա փորձարկում է նաև այլ տարբերակներ: Վրաստանն ակնհայտորեն կապված է ԱՄՆ-ի հետ, և դա շատ բանի մասին է խոսում, եթե ոչ՝ ամենի: Ի դեպ, ես դեռ 2018 թվականի գարնանն էի նշել վրացական գործոնի մասին, երբ ադրբեջանական կողմը պնդում էր, թե Հայաստանն իբրև թե հուսալիորեն գտնվում է իր տարածաշրջանային ծուղակում: Եվ հիմա մենք տեսնում ենք ինքնին Թուրքիայի ակտիվությունը, որը, ըստ էության, Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո գրեթե առաջին անգամ դուրս է եկել ստվերից: Թուրքիան նույն ՆԱՏՕ-ն է, ուստի Փաշինյանի շարժումները լիովին հասկանալի են: Փաշինյանին հասկացնում են, որ իր բոլոր խնդիրները կլուծվեն, եթե նա հեռավորություն պահպանի Ռուսաստանից: Ինչ վերաբերում է հայ-թուրքական հարաբերություններին, ապա այդ փաստում ինքնին որևէ սենսացիա չկա: Չէ՞ որ մենք հիշում ենք, որ դեռ մի քանի տարի առաջ Թուրքիան և Հայաստանը հասան նույնիսկ կոնկրետ արձանագրությունների համաձայնեցման, այդ թվում՝ սահմանի բացման կետը, և այդ ամենը՝ «Կովկասյան հարթակ» թուրքական պրոյեկտի շրջանակում: Սակայն 2014 թվականը շատ բան փոխեց, եթե ոչ՝ ամեն ինչ: Եվ Թուրքիայի դիրքերը փոխվեցին արմատական կերպով, այդ թվում՝ Ռուսաստանի հանդեպ, թեև ինքնին Էրդողանը դա դեռ նախընտրում է հրապարակային չցուցադրել: Բայց գլխավոր խնդիրը կայանում է նրանում, որ Թուրքիան իրեն ներկայումս զգում է Ռուսաստանին հավասար առանցքային պարամետրերով, այդ թվում՝ ռազմատեխնիկական, ինչը նախկինում հնարավոր չէր պատկերացնել, հատկապես ԽՍՀՄ ժամանակաշրջանում: Բայց այսօր տոնայնությունը փոխվում է, և ոչ թե՝ ԽՍՀՄ-ը, այլ՝ Թուրքիան է ընդլայնում իր ազդեցությունը սովետական տարածքների նկատմամբ: Ժամանակը հետ է գնացել: