Ի՞նչ է իրականությունը
Միգուցե այն գիշերով աղմկող ռեստորանն է կամ լուսաբացին աղմկող աղբատար մեքենայի մեխանիզմները։ Կարող է իրականությունը կինդ է, ում երեկոյան գրկած դիտում ես որևէ դոկումենտալ ֆիլմ կամ վիճում, թե ինչ գույնի պիտի լինեն ննջասենյակի պատերը։ Իրականությունն անգամ կարող է լինել բարձր հայհոյող ու բոլորից զզված քո հարևանը կամ գազոջախին ֆշշոցով թափվող քո սուրճը։ Արդյո՞ք իրական է աշխարհը։ Մարդը իրակա՞ն է։
Դու, հա հենց դու, չէ․․․ հենց դու, որ հիմա կարդում ես ինձ, դու՛ իրակա՞ն ես։
Չես կարծում, որ դու գուցե ինչ-որ կակտուս ես Նեվադայի անապատում, ով իրեն երկոտանի ու երկթևանի մարդ է ձևացրել։ Զարմանալի չի լինի, եթե դու ինչ-որ երկնաքար լինես, որը մեկ միլիոն տարի առաջ թռել անցել է մոլորակի կողքով ու մի պահ մտածել է, որ ինքն էստեղ կարող է ապրել։ Կարող է դու ընդամենը միտք ես, ինչ-որ մեկի միտքը, որ էդ ինչ-որ մեկը հղացել է եղունգները կտրելիս, կամ էլ վարսավիրi մոտ բանբասելիս։ Ես, օրինակ՝ կարող եմ լինել իմ գինու բաժակը, որը կցանկանար լինել Ես, բայց ստիպված է բավարարվել ավազից ապակի դարձած տարայի իր շրջանակներով։ Մեկ ուրիշը գուցե ծխախոտ է, որը մի օր կհասնի մի խանութ, որտեղ մի ինչ-որ մեկը կգնի նրան ու հերթականությամբ լիքը այլ "մարդկանց" ծխելուց հետո, ի վերջո կհասնի վերջինին ու կվառվի, կգնա։
Մեր ուղեղն է համոզել մեզ, որ մենք կանք։ Նա ստիպել է մեզ հավատալ, որ ձմերուկը հոտ ունի, որ այն կանաչ է, որ մեքենան շարժվում է, ջուրը հոսում է, որ անձրևներ են տեղում, որ սեքսի կարիք ունես, որ Էյնշտեյնը լեզու է հանել, իսկ մեր վարպետ Հովոն ջիգյարով մարդ է։ Մեր, մի կիլոգրամից մի քիչ ավել ուղեղը հեշտությամբ մատների վրա ֆռռացնում է տասնյակ կիլոգրամանոց մարմինը, հոլի պես պտտում իր առանցքի շուրջ։
Ես չեմ հավատում, որ դուք բոլորդ կաք։ Յոթ միլիարդ մարդը, գուցե, իմ երևակայության արդյունքն են։ Իմ երևակայության արդյունքն է փորս, թրաշս, որ տանել չեմ կարող, տակիս տանը ապրողը, որ տականք է, պանրով ձվածեղը, որ պաշտում եմ։ Իրո՛ք, մի պահ մտածիր, բոլորին ծանոթ աշխարհը, շատ հավանական է, որ ոչ մեկին էլ ծանոթ չէ։ Լույսը, ստվերը, ձայնը, հոտը, հաճույքը, ցավը, լսողությունը, գույնը, տեսողությունը, ծովը, միտքն ու արժեքը մի փոքր հեղուկանման նեյրոնների կույտի ձևավորած սանդղակներ են։
Իսկ գուցե․․․ լսիր, իսկ գուցե մեր էսպես կոչված "ուղեղներն" արդեն գործող համակարգիչնե՞ր են։ Դե գիտես, ասենք, 2000 տարի առաջ արդեն տեխնոլոգիաներ են եղել, բոլոր էդ գաղտնի մասոնական, լուսավորչական, կամ 300 կոմիտեյականների գլխավորությամբ, որ ներդրել են բոլորի մեջ էս թափանցիկ ժիժան ու մենք արդեն բոլորս կախված են մի համակարգից, հը՞ն։ Գուցե մենք էնպես ենք սերտաճել էդ բնական դարձած համակարգծի հետ, որ այլևս չենք էլ համաձայնվում ընդունել այն փաստը, որ կլոններ ենք, մի քանի անգամ մեռել ու ծնվել ենք։
Այ․․․ եթե չէ՛, ապա ինչու՞ է էդ ուղեղս մտածում նման բանի մասին։ Միգուցե այն թաքնված հիշողության քարտ ունի, որը ժամանակ առ ժամանակ ակտիվանում ու պասիվանում է, ուշքի բերում ինձ։
Չգիտեմ։ Ի՞նչ է իրականությունը։ Որտե՞ղ է ժամանակը։ Ով է որոշել, որ հենց ես պիտի ծնվեմ ու ո՞նց է որոշել, որ հե՛նց էս հարցը, հե՛նց էս պահին պիտի տամ։ Էդ ինչպե՞ս ստացվեց, որ ուղեղդ հասնում է հարց տալու աստիճանին, բայց պատասխան գտնելու աստիճանին երբեք ունակ չէ հասնել։ Եթե անգամ գտնում էլ ես մի ինչ-որ պատասխան, ապա դա քեզ հարմարեցված, քեզ հաճո ու արդարացնող մի միջին պատասխան է, որը չի կարող նույնը լինեն, ասենք, հենց նույն մայրիկիս համար։
Ի՞նչ է իրականությունը, ո՞վ է իրական, որտե՞ղ է այն սեղծվում ու բաշխվում։
Ես օրինակ՝ կուզեի մի գիրք լինել։ Ձեռքից ձեռք անցնել, թերթվել, կարդացվել, կաթացողի արցունքներ քաշել ջանս, միամիտ պատռվել ու խնամքով կպցվել։ Կուզեի փոշոտվել գրապահարանին ու տարիներ անց գտնվել մի նոր տիրոջ համար, զգայի հարյուրավոր ուրախ ու տխուր մարդկանց հայացքներն ինձ վրա ու նրանց գրքի վերջում մի փոքրիկ հույս տալ։ Կուզեի ձմեռով հասնել վառարանին, պատրաստ լինեի փոշի դառնալուն ու հիացմունքով բացվեի կրկին ու փրկվեի վառարանի կրակից։ Ես կուզեի քնել ընթերցողիս բարձին, մի էջի վրա բացված ու էջանշանով փաթաթվեի կրկին, ամեն անգամ, երբ ինքս քուն կմտնեի։
Իսկ դու՞․․․
Դավիթ Գրիգորյանի ֆեյսբուքյան էջից